Шупашкарта демографи лару-тарӑве лайӑхланать теме пулать. Ав кунта кӑҫал саккӑрмӗш йӗкӗреш ҫуралнӑ.
Шупашкарти Мускав район администрацийӗн ЗАГС пайӗн ӗҫченӗсем йӗкӗреш ашшӗ-амӑшне саламланӑ. Ачасене кунта пушӑн 26-мӗшӗнче регистрациленӗ.
Арҫын ачапа хӗрача пуш уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫут тӗнчене килнӗ. Хӗрачана ашшӗ-амӑшӗ Анастасия ят панӑ. Арҫын ача — Иван. Ҫемьен вӗсемсӗр пуҫне пӗр ача пур. Йӗкӗреш ҫуралсан вара вӗсем нумай ачаллӑ кил-йыш шайне лекнӗ.
Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтрипе танлаштарсан республикӑра 13 ача нумайрах ҫуралнӑ — ҫут тӗнчене 1 455 пепке килнӗ. Вилекенсен шучӗ вара, шел те, ҫуралакансенчен 4,6 процент нумайрах пулнӑ.
Ҫураласлӑхӑн пӗтӗмӗшле коэффициенчӗ текен ӑнлав пин ҫын пуҫне 13,8 промиллепе танлашнӑ. Пӗлтӗрхи кӑрлачра вӑл 13,7 пулнӑ. Асӑннӑ цифра республикӑри вӑтам кӑтартуран 16 районта: Елчӗк (20,0 промилле), Шӑмӑршӑ (19,4), Элӗк (18,0), Патӑрьел (17,9), Комсомольски (16,6), Хӗрлӗ Чутай (16,2), Ҫӗрпӳ (16,1), Красноармейски (15,5), Йӗпреҫ (15,3), Муркаш (15,1), Тӑвай (14,9), Етӗрне (14,3), Сӗнтӗрвӑрри (14,1), Ҫӗмӗрле (14,0), Шупашкар районӗсенче (13,9) тата Канаш хулинче (15,2) — пысӑкрах.
Ҫуралакансен шучӗ вилекенсенчен Шупашкар, Канаш тата Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенче, Элӗк, Патӑрьел, Комсомольски, Ҫӗрпӳ, Шупашкар районӗсенче иртнӗ.
Нарӑс уйӑхӗ етӗрнесемшӗн «тухӑҫлӑ» иртет тесен те йӑнӑш мар пулӗ. Ҫак уйӑхра районта виҫҫӗмӗш йӗкӗреш ҫуралнӑ. Ачасене ЗАГС пайӗнче нарӑсӑн 19-мӗшӗнче регистрациленӗ. Кунашкалли Етӗрне районӗнче юлашки 10 ҫулта пулман иккен.
Хальхинче йӗкӗреш Еленӑпа Алексей Булатовсен ҫемйинче ҫуралнӑ. Вӗсен ӗкӗреш хӗрсем — Викторийӑпа Варвара — ҫут тӗнчене килнӗ. ЗАГС пайӗнчи ӗҫченсем телейлӗ ашшӗ-амӑшне ача ҫуралнине ӗнентерекен хут панӑ май чун-чӗререн саламланӑ, хӗр пӗрчисене ҫирӗп сывлӑх суннӑ.
Самар облаҫӗнче чӑвашсем ача йышлӑ ҫуратакан урӑх халӑх ҫук та иккен. Статистсем хӑш халӑх ҫемйинче мӗн чухлӗ ача пулнине тишкернӗ те ҫакӑн пек пӗтӗмлетӳ тунӑ. Ку кӑтарту паянхи лару-тӑрӑва уҫӑмлатакан цифра мар-ха. Виҫӗ ҫул каяллахиех. Тупнӑ хӑҫанхи пирки калаҫмалли тейӗҫ, тен, теприсем. Ҫапла та пулӗ-ха. Ҫапах та вӑл цифрӑна Пӗтӗм Раҫҫейри ҫырав тӑрӑх илсе кӑтартнине палӑртмалла — унтанпа халӑх йышне ҫавӑн пек калӑпӑшлӑн шутламан-ҫке.
Самар облаҫӗнче пурӑнакан пин хӗрарӑм пуҫне ике пине яхӑн ача тивет иккен. Ирҫесен ку кӑтрату 1878-па танлашнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑнта — 1787 ачаллӑ казахсем, тӑваттӑмӗшӗнче — 1754-ллӑ узбексем. Вырӑс хӗрарӑмӗсем вара сахал ҫуратаҫҫӗ: пин хӗрарӑм пуҫне пӗтӗмпе те 1410 пепке лекнӗ.
Етӗрне районӗнче нумаях пулмасть йӗркеленнӗ ашшӗсен канашӗ пуҫласа ларӑва пуҫтарӑннӑ. Ӑна халӑха социаллӑ пулӑшу парас енӗпе ӗҫлекен Етӗрнери центр ертӳҫи Андрей Софронов ертсе пынӑ.
Сӑмах май, ашшӗсен союзне йӗркелеме Раҫҫейӗн хӗрарӑмсен канашӗ сӗннӗ иккен, ҫавӑн хыҫҫӑн ку юхӑм пирӗн патра та сарӑлма тытӑннӑ.
Ларура ача ҫуралас тӑрӑм еплине те тишкернӗ. Республикӑра кӑҫалхи тӑхӑр уйӑхра пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтринчен 33 пепке ытларах ҫуралнӑ — ҫапла вара ҫак тапхӑрта пӗтӗмпе 13 124 ҫӗнӗ чун ҫут тӗнчене килнӗ. Пӗрлешекенсен йышӗ те нумайланнӑ. Районта вара вунӑ уйӑхра 255 ача ҫуралнӑ, ку вӑл пӗлтӗрхи кӑрлач-юпа уйӑхӗсенчинчен 24 сахалрах. Сӑмах май, ҫӗн «йӑва» ҫавӑракансен йышӗ вара йышланнӑ. Пит нумаях мар та, ҫапах та хайхисен йышӗ 2 мӑшӑр чухлӗ хушӑннӑ. Етӗрне тӑрӑхӗнчи арҫынсем вӑтамран 63 ҫул пурӑнаҫҫӗ, хӗрарӑмсем — 73.
Ларӑва кӑҫалпа килес ҫул туса ирттермелли ӗҫсен планне ҫирӗплетнипе вӗҫленӗ.
Сансем (17)
Кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенче Чӑваш Енре пӗтӗмпе 11 пин те 574 ача ҫуралнӑ. Пӗлтӗрхипе танлаштарсан, ҫут тӗнчене тин ҫеҫ килнӗ «ҫӗн кайӑксен» йышӗ 0,5 процент хушӑннӑ.
Пепкесенчен 43,2 проценчӗ — ҫемьери пӗрремӗш ачасем, 40,7 проценчӗ — иккӗмӗш, 12,6 проценчӗ — виҫҫӗмӗшсем. Юлнӑ тепӗр 3,5 проценчӗ — тӑваттӑмӗш тата ун хыҫҫӑнхи ачасем.
Шел те, ҫуралсанах вилекенсем те пур. Сакӑр уйӑхра ҫулталӑка ҫитмен 56 ача вилнӗ. Лӑпланмалли цифра мар пулӗ те, ҫапах та пӗлтӗр ун пеккисен хисепӗ пысӑкрах пулнине палӑртмалла: ун чухнехи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи сакӑр уйӑхра 60 пепке куҫ хупнӑ. Вилнисенчен 42,7 проценчӗ юн ҫаврӑннин чирӗсене пула пӗчӗклех куҫ хупнӑ, тулаш текен сӑлтавпа (кунта, эпир пӗлнӗ тӑрӑх, ашшӗ-амӑшӗ пӑхса ҫитерейменнипе вилнисене кӗртеҫҫӗ) — 12,4 проценчӗ, усал шыҫӑ йышши амаксене пула — 11,4 проценчӗ, ӳпке чирӗпе — 7,4 проценчӗ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи ЗАГС уйрӑмӗ паянхи кун та 100-мӗш е 200-мӗш шутпа мӑшӑрланакансене чыслассипе ырӑ йӑлана тытса пырать.
Ҫак кану кунӗсенче вара шӑпӑх 200-мӗш мӑшӑрсен пӗрлешӗвне регистрациленӗ. Паллах, ку пулӑм ҫамрӑк мӑшӑра, туя пуҫтарӑннӑ хӑнасене савӑнтарнӑ. Вӗсемсӗр пуҫне ЗАГСра хӑйсен юратӑвне тата тепӗр ҫичӗ мӑшӑр офицаллӑ ҫирӗплетнӗ. Пӗр тӗвве ҫыхӑннӑ мӑшӑрсене саламласа пӗрлешӳ кӗрменӗн ӗҫченӗсем пӗрремӗш ҫемье документне алла тыттарнӑ. Савӑнӑҫлӑ мӑшӑрсем вара ЗАГС пайне малашлӑхра та, хӑйсен пӗрремӗш пепкесене регистрацилеме килме шантарса каланӑ.
Ҫемьере пепке ҫурални яланах пысӑк савӑнӑҫ кӳрет. Ак, ҫурлан 23-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи ЗАГС пайӗн администрацийӗнче 500-мӗш ача ҫуралнине регистрациленӗ. Ача ҫуралнине ҫирӗплетекен хута панӑ ҫӗре тӑвансемпе ҫывӑх юлташӗсем пынӑ. 500-мӗш хисеппе ҫуралнӑ пепке — Юля — Сорокинсен ҫемьинче виҫҫемӗш ача.
ЗАГС пайӗн администраци пуҫлӑхӗ А.Е.Максимова ҫемьене шӑпӑрлан ҫуралнӑ ятпа саламланӑ, саламлӑ открыткӑпа пӗрле Шупашкар районӗнчи администраци пуҫлӑхӗ Г.И.Егоров ячӗпе асӑнмалӑх парне панӑ.
Пӗлме, пӗлтӗр ҫурлан 23-мӗш кунӗ тӗлнлле Шупашкар районӗнче 486 пепке ҫуралнӑ пулнӑ.
Вӑрмар районӗнче кӑҫалхи ҫурлан 22-мӗшӗн кӑтартӑвӗсем тӑрӑх хӑш-пӗр демографи паллисем лайӑх енне улшӑннине асӑрхама пулать.
Кӑҫал ҫуралнӑ пепкесен йышӗ пӗлтерхинчен 33 нумайрах: 2012 ҫулта — 150 шӑпӑрлан ҫуралнине регистрациленӗ, 2013 ҫулта вара — 183 (вӗсенчен 102 — арҫын ача, 81 — хӗрача). Ашшӗсемпе амӑшсем арҫын ачасене ытларах Артемий, Даниил, Роман, хӗрачасене вара — Анастасия, Ксения тата Дарья ятсем пама кӑмӑлаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне 8 пепкене сайра хутра тӗл пулакан ятсене — Давид, Игнат, Иосиф, Платон, Николь, Мирра, Руслана, Эллина панӑ.
Пӗр ачаллӑ ҫемьесем районта 57, икӗ ачаллисем — 61, виҫ ачаллисем — 54, тӑватӑ е ытлараххисем — 11.
Шел пулин те кӑҫал Вӑрмар районӗнче вилнисен шучӗ пӗлтӗрхинчен ӳснӗ: 2012 ҫулхи ҫурлан 1-мӗшӗн кӑтартӑвӗпе 256 ҫын вилнӗ, 2013 ҫулта — 268 ҫын (155 — арҫын, 113 — хӗрарӑм).
Пӗлтерхипе танлаштарсан уйрӑлакан мӑшӑрсен шучӗ кӑҫал сахалрах: 2013 ҫулта — 43, 2012 ҫулта — 46.
Мӑшӑрланнисен шучӗ вара пӗлтерхинчен нумайран: кӑҫал 80 ҫамрӑк ҫемье ҫуралнӑ, пӗлтӗр — 75. Кӑҫал 88 ҫулхи старикпе 91 ҫулхи карчӑк мӑшӑрланнине те асӑнса хӑварас пулать.
Чӑваш Енре нумай ачаллӑ ҫемьесен йышӗ ӳссе пырать. Кун пирки республикӑн Правительство ларӑвӗнче сывлӑх сыхлав министрӗн ҫумӗ Татьяна Богданова пӗлтернӗ.
Кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхра, акӑ, иккӗмӗш ача ҫуратакансен йышӗ пӗлтӗрхи кӑрлач–утӑ уйӑхӗсенчинчен 2 процент хутшӑннӑ, виҫҫӗмӗш тата ун хыҫҫӑнхи ачасене ҫуратасси унтан та ытларах хутшӑннӑ — ку енпе ӳсӗм 6 процентпа танлашнӑ. Ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗ тӗлне пирӗн республикӑра нумай ачаллисем 8 878 ҫемье шутланаҫҫӗ, вӗсенче 28 пин те 916 ача ӳсет.
+0.3 °C